Kovanda Yağmacılık Nasıl Önlenir?

Bal arılarında balın çalınmasını önlemek için öncelikle kovan giriş deliklerinin daraltılması gerekmektedir. Kovandaki mevcudiyete göre kovan girişinin delikleri az ya da çok daraltılır. Bal arı kovanlarının kontrol edilmesi sırasında eğer kovanda bal azalmış ise ya da getirilen nektar azalmış ise kovanın etrafını nektarın dökülmesini engellemek gerekir.  Yaz mevsiminde sıcaklıktan dolayı nektar akışı azalmış ya da kesilmiş ise giriş deliklerini dar olacak şekilde daraltmak gerekir. Elek teli ile iyi bir açıklık bırakılmaz ise kovandaki bal arıları sıcaktan kötü hale gelir.

Havanın sıcak olduğu dönemlerde kovanlar gölgelik bir alana konulması gerekmektedir. Sıcak havaya maruz kalan kovan içindeki bal ve petekler sıcaktan erimeye başlar. Böylesi durumlarda havaya yayılan kokular sebebi ile yağmacılık riski de artış gösterir. Bala ya da nektara bulaşmış olan arıcılık malzemelerine dikkat edilmelidir. Etrafa bulaşık olan arıcılık malzemeleri konulmamalıdır.

Eğer kovanlarınızda açıklık mahiyetinde çatlaklar mevcut ise bu açıklıkların kapatılması gerekmektedir. Bu kapatılma işlemi kağıt ile olabilir, çamur ya da hamur vari bir malzeme ile kapatılmalıdır. Arı şerbeti verilmesi için konulan arı yemlikleri akşam üzeri konulmalıdır. Daha sonra da gündüz vakti arı yemlikleri geri alınmalıdır.

Kovandaki örtü bezleri değiştirilecekse de alınan örtü bezleri kovanlardan uzağa konulmalıdır. Körükleme işlemi yapıldıktan sonra da körükler kovanların yakınında bulundurulmamalıdır.  Yağma yapıcak olan arılar bu arıcılık malzemelerinin etrafına toplanacaklardır. Böylece kovanlar yağmacılıktan kurtulmuş olurlar.

Başka bir yağmacılıktan kurtulma yöntemi  de ot, tezek gibi maddelerin yakılarak etrafa koku salmasının sağlanmasıdır.

Yaygın Olmayan Arı Hastalıkları

Karanlık Bal Arısı Hastalığı

Şu zamana kadar sebebi kesin olarak belirlenemeyen bal arısı hastalıklarındandır.  Yaş almış olan bal arılarının tüy dökmesine sebep olmaktadır. Aynı zamanda bu tip bal arılarının renklerinde de koyulaşma gözlemlenmektedir.  Bu hastalık sebebi ile ölen bal arılardan ağır kokular gelmektedir.  İlkbahar mevsimi geldiğinde bal arılarında bu tür tüy dökülmesi ve renk koyulaşması ortadan kalkar e koloni normal yaşam döngüsüne geri döner.  Yaş almış bal arılarında bu hastalık gözlemlendiğinden arıcılar çok fazla kayda değer bir hastalık gibi görmezler bu hastalığı.

Amıbiase

İsminden de anlaşılabileceği gibi bal arılarında hastalığa sebep olan şey bir amip türüdür. Amip tek hücreli bir canlıdır. Bal arılarındaki malpigi borularının içerisine yerleşip burada çoğalma fırsatı bulur. Amip bal arılarında tıpkı nosema hastalığında olduğu gibi pis kokan ishale neden olmaktadır. Arıcılık malzemelerinin temizliğine bu durumlarda dikkat etmek gerekmektedir. Bu hastalığın meydana gelme sebeplerinin başında bal arılarının farklı arı yemleri ile beslenmesi, kötü geçirilen kışlatma süreci ve temiz olmayan bulaşık suların bal arıları tarafından tüketilmesi ile meydana gelmektedir.  Bu hastalık yapıcak etmenlerden uzak durulur ya da ortadan tamamen kaldırılır ise hastalıkta son bulur ve bal arısı kolonisi kendi yaşam döngüsüne sağlıklı bir şekilde geri döner. 

Görüldüğü gibi bu iki hastalığında aslında bal arılarına uzun süreli yıkıma götürecek hastalıklara sebep olmadığı kanıtlanmıştır. Bal arı kolonisine gerekli özen gösterildiği sürece bu tip kolay atlatılan hastalıkların üstesinden kolaylıkla gelinebilir.

Ana Arı Larvalarının Aşılanması

Damızlık olarak seçilen bal arısı kolonisinden bir günlük yumurtaların ve arı larvalarının bulunduğu bir adet çerçeve alınır. Üzerindeki ergin arılar çerçeve üzerinden silkelenerek kapalı bir kutu ile arıcılık malzemelerinden olan larva transfer kalemi ile larva transferi yapılan yere gidilir.

Larva aşılama işlemi yapılacak olan yerin ışık yoğunluğu yüksek olması gerekir. Odanın ışığı arkadan alması iyi olur.  Ortamın sıcaklığının 24 ila 30 derece arasında olası uygun değerdir.

Damızlık arı kolonisinden alınan kolonideki bir günlük larvalar seçilir. En genç larva seçilmez ise sağlıklı ana arı gelişimi gerçekleşmez. Genç olarak seçtiğiniz larvalar muntazaman arı sütü ile düzgün bir şekilde beslenmelidir. Seçilen larva, larva transfer kalemi ile larvanın altından karın kısmından girilerek petek gözünden alınır.  Daha iyi bir transfer gerçekleştirilmesi gerekir ise larva transferinden önce bir damla arı sütü konulduktan sonra larva transferi gerçekleştirilmelidir. Besleme amacı ile kullanılan arı sütü ılık su ile karıştırılır. Bu karışımın oranı birebir oranında olmalıdır. Transfer yapılmış olan larvaların arı sütü içerisinde yüzer pozisyonda olmalıdır. 

Ana arı yetiştirme çıtasına on beş yirmi adet larva aşılama işlemi gerçekleştirilir. Larva aşılama işlemi uzun sürmemelidir. Bunun sebebi larva kurumaya yüz tutar.

Ana arı çerçevesinin üzerine iki adet köprü niteliğinde çıta yerleştirilir ve bu çıtaların üzerinde toplamda 30 ila 40 arasında oluşturulmuş olur.

Ana Arının Kovandaki Görevi

Her kovanda ana arı sadece 1 adet bulunur. Ana arı  arıcılık malzemelerinden  olan kovanda kendi kokusunu salarak tüm hakimiyeti eline geçirmiştir. Kovandaki hiyerarşi ana arının salgıladığı koku sayesinde yerine getirilir.

Ana arı mevsimi geldiğinde yani ilkbahar mevsiminde petek gözlerinin içerisine bin ila bin beş yüz yumurta bırakabilecek kapasiteye sahiptir. Ana arının yumurta sayısına göre de arı kolonisindeki işci arı mevcudiyeti değişkenlik göstermektedir. Ana arı istenilen oranda yumurtlama yapmaz ise koloni gelişemez ve istenilen bal verimi elde edilemez. Bir arı kolonisinde ne kadar fazla işci arı var ise mevsime bağlı olarak o oranda bal ve polen akışı sağlanır.

Ana arının kovandaki tek görevi petek gözlerine düzgün olarak yumurta atmaktır. Düzgün atılmayan yumurtalardan istenilen randıman alınamaz. Düzgün yumurtlama yapmayan ana arının yeteri kadar yumurtası bulunmuyor demektir.

Normal işci arılara göre yaşam süresi daha uzun olan ana arı kovanda işci arılar tarafından arı sütü ile beslenir. Arı sütü üretimi kovandaki 6- 12 günlük işci arıların ürettiği arı sütü ile sağlanmaktadır. Sadece ve sadece arısütü ile beslenen kraliçe arı oldukça güçlü bir yapıya sahiptir.

Ana arının olmadığı zamanlarda kovandaki işci arılar yeni ana arı üretmek için çaba sarfederler. Yeni oluşan ana arı dölsüz olduğu için kovandaki arı mevcudiyeti gitgide azalır. Kovandaki arı mevcudiyetini devam ettirmek için dışarıdan müdahale ile kovana yeni döllenmiş ana arı konulabilir.

Süzme Bal Bulunmadığı Zamanlarda Şekerle Kışlık Yiyecek Hazırlamak

Bildiğiniz macun katılığında yalnız şeker kullanarak yiyeceği olmayan kovanlar için yumuşak şeker yapmak mümkün olabilmektedir. Öncelikli olarak arıcılıkmalzemeleri satan yerlerden kek alma durumu yoksa bu tarifi uygulamanız son çare olarak önerilmektedir. Yumuşak şeker yapmak için bir kg toz şeker alınarak tencereye eklenir. Üzerine şekeri ıslatacak kıvamda 1 fincan su koyulur. Fazla su koyulmamalıdır, tencere ısıtılarak kaşıkla karıştırılarak kaynatılmalıdır. Şeker eridiği zaman bir adet limon sıkılmalı, limon bulamazsanız bir kahve kaşığı limon tozu koyulmalıdır. Kaynarken köpükleri alınarak, 10 dakika boyunca kaynatmaya devam edilmeli, fasulye tanesi büyüklüğünde hava kabarcıkları görüldüğü zaman 5 dakika daha kaynatılarak ateşten indirilmelidir. Hazırlanan şurubu bir tabağa koyarak soğumaya bırakılmalıdır. Soğuduktan sonra tabak baş aşağı çevrildiği vakit akmamalı, macun kıvamında bulunmalıdır. Fazla kaynatma sonucu fazla sertleşme söz konusu ise tekrardan tencerede biraz su katarak tekrardan kaynatılmalıdır. Şurubun kesinlikle macun kıvamında olması gerekmektedir. Bir iki deneme sonucunda yumuşak şeker yapılabilecektir.

Tabağa dökülen macunun soğuyarak istenilen katılıkta hazırlanmış olduğu görüldükten sonra kaşıkla alarak örtü tahtasının üzerindeki deliğin kenarlarına koyup kutu ile örttükten sonra yine kutunun sıcak bulunması için evvelce yapılan işlem yapılmalıdır.

Bu söylediğimiz tarzda arılar kışın beslenirse ishal olma tehlikesi yoktur. İlkbaharda dahi bu şekilde yiyecekler arılara verilecek olursa ertesi günü bozuk havalarda arılar dışarıya çıkmazlar. Halbuki şurup verirseniz ertesi günü yağışlı havalarda bile dışarıya çıkacaklarından pek çokları telef olmaktadır. Mutlaka arıları kışın beslemek gerekiyorsa bu tarif ettiğimiz yemden başka sulu şurup vermemiz tavsiye olunur.

Kovanın Oğul Vermesinin Önüne Geçerek Bal Yaptırmak

İlkbaharın ilk günlerinde kovan gövdesinde arılara geniş yer vererek ana arının istediği gibi yumurtlamasına elverişli bir hale koymak icap ettiği halde bunun aksi olarak bölgenin en çiçekli zamanı başladığı zaman gövde kısımı bir kısım arıcılık malzemeleri ile daraltmak gerekmektedir.

Arılar iç güdüsel olarak gövdede bulunan süfelerin yakın yerlerine ve çerçevelerin üst kısımlarna bal yaptıklarından bu durum karşısında kovan gövdesi daralarak oğul vermeye mecbur olurlar. Kovanın gövdesi üzerine ekleme kutusu konulduğu zaman gövdede bulunan büyük çerçevelerin üst taraflarından boydan boya sırlanmış eski petek balları bulunduğundan bu ballar işçi arıların ekleme kutusunda bulunan seleksiyonlara çıkmalarına engel olduğundan, yani arılar ballı petekleri bırakmadığından arıcı tarağı kullanılarak ballı hücrelerin ağızlarını açarak bal yemelerine mecbur bırakmak gerekir. İşçi arılar yukarı kata çıkarmak için kolaylık göstermelidir. İşçi arıların üst kata çıkmaları için aynı zamanda kovan gövdesini dahi biraz daraltmak lazımdır. Yani kovan gövdesinde süfelerle dolu bir halde 8 çerçeve bırakarak iki başta boş kalan yerlere birer bölme tahtası koymalıdır.

Kuvvetli ve arıları çok olan bir kovanı ayırmalı, yerinden kaldırarak iki metre uzağa götürülmelidir. Bu kovan yerine diğer boş bir kovan koymalı, boş kovanın kapısı önüne çuval sermek gerekir. Sırasıyla arılı kovandaki tekmil çerçeveleri alarak arılarını boş kovan kapısı önüne silkip kovana zorla oğul verdirilmelidir. Kalan petekler üzerindeki ana memelerini kestikten sonra sürfeli çerçevelerden 8’ini oğul giren kovana koyarak iki yanlarını bölme tahtalarıyla daraltmalı ve ballarını arıcı tarağı ile meydana çıkarmalı, eklemeler koyulmalıdır.

Kovan değiştirme işinden sonra işçi arılar kendilerini yeni oğul vermiş zannettiklerinden istek ve arzu ile üst kata çıkarak çalışırlar. Bu işleme zorla oğul verdirme denilmektedir.

Fenni Kovanların, İlkel Kovanlara Üstünlüğü

Eski tip kovanlara nazaran fenni kovanların üstünlükleri aşağıda kısaca belirttikten sonra fennicilerde bu iyiliklerin nasıl ve ne suretle sağlanacağını da kısaca açıklanacaktır. Eski usül kovanlara arıcılık malzemeleri ile çok fazla müdahale edilemediğinden, içerisini açarak kovanda ne olup bittiğini görememekteyiz. Ana arıyı istediğimiz zaman bulamayız. Fenni kovanları ise istediğimiz zaman açarak icap eden fenni müdahale yapılabilir. Mesela ana arı ihtiyar ise bunu görür, yerine genç arı verebiliriz. Kovandan zahmetsizce arıları telef etmeden bal alabiliriz. Fenni kovanlardaki zayıf arı ailelerini birleştirerek kovanı kuvvetlendirebiliriz. Böylece bal toplama mevsiminde arılarımızı kuvvetli çıkararak bol bal toplayabiliriz. Kolonide ekstradan bal tüketmekten başka fazla bir vazifesi olamayan erkek arıların üremsine engel olabiliriz.

Fenni kovanlar bir tane bile arı telef etmeden kolay bir biçimde bol çiçekli bölgelere taşınabilmektedir. İstediğimiz kuvvetli fenni kovanlardan suni oğul alabiliriz. Çok fazla sayıda bal alabilmek için koloninin oğul vermesini engelleme çalışmaları yapabiliriz. İlkbaharda arıları besleyerek arı ailesini kuvvetlendirebiliriz. Keza kurak giden senelerde sonbaharda arılarımıza şurup vererek kışın kovanın sönmekten kurtarabiliriz. Kuluçkalık ve ballıklar arasına ana ızgarası koyarak beyaz oğul balları alabiliriz. Kışın arılarımızın soğuktan ölmelerini önleyebiliriz. Kovanları güve kurdunun tahribatından kurtarabiliriz. Kovanlara hazır yapay petek vererek arıları muma değil bala çalıştırır, ana arının kanadını kesmek suretiyle oğul arılarının uzaklara kaçmasını önleyebiliriz.